No i kolejna aktualizacja tematu.
Wiem, ze mialo byc o CG63 ale zamowilem wlasnie kolejne opasle tomisko, w ktorm wyczailem sporo informacji o obu karabinach FSR i chcialbym jeszcze doczytac to zanim napisze konkretnie o modelach broni.
A dzis napisze o lufach stosowanych w tych karabinach.
Mialem napisac o nich wczesniej ale czekalem az moj kolega z Polski przyjedzie w nasze rejony na zimowego lososia.
Ryb teraz jest u nas od groma i jest to najlepszy moment aby je lowic.
Kolega zjawia sie tutaj w tym celu regularnie i przy okazji przywozi nam z Polski rozne nasze narodowe smakolyki, ktorych nam tutaj bardzo brakuje.
Ostatnio rozmawialem z nim o tych szwedzkich Mauserach.
No i aby pomoc troche w tym temacie kolega sprezentowal mi czesc wyposazenia swojego warsztatu.
Sa to 3 pelne zestawy kolkow pomiarowych, zwanych potocznie kalibromierzami.
Otrzymalem zestawy 5-6mm, 6-7mm, 7-8mm.
A wiec w tej chwili dysponujac boroskopem i tymi zestawami kalibromierzy moge dokonac inspekcji luf oraz ich pelnej oceny.
Sylwek - jesli to czytasz to chcialem jeszcze raz serdecznie podziekowac za ten wspanialy prezent.
Wydatnie przyczyniasz sie bracie do podniesienia poziomu wiedzy technicznej w polskim srodowisku strzeleckim.
Co sie tyczy luf szwedzkich Mauserow i ogolnie luf broni gwintowanej z tamtego okresu to owczesne normy branzowe okreslaly kaliber luf z tolerancja 0,05 mm.
W przypadku karabinow z zamkiem systemu Mausera te tolerancje wykonania luf sa bardzo wazne ale o tym napisze w kolejnym odcinku w ktorym postaram sie wyjasnic temat i rozwiac mity i legendy o rzekomej slabosci czy tez wytrzymalosci tych zamkow, krazace w srodowisku.
Jesli chodzi o lufy wojskowe do karabinow m/96 to w praktyce okazalo sie, ze normy normami ale zycie zyciem.
W rzeczywistosci te lufy mialy w polach od 6,45mm do 6,55mm, co skutkowalo tym, ze jedne karabiny mialy te lufy zbyt ciasne a inne o setke od umownej granicy kasacji z powodu rozkalibrowania. Powodowalo to tez szereg innych komplikacji, ktorych konsekwencje ciagna sie do dzis bo tych karabinow z oryginalnymi lufami jeszcze do niedawna bylo w uzyciu bardzo duzo i nadal one sa. Ale o tym napisze dokladniej w kolejnym odcinku.
Sytuacja z karabinami HVA m/96 byla nieco inna bowiem zaklady Husqvarna do produkcji karabinow dla FSR z otrzymanych od Carl Gustaf luf wybrala tylko te w ktorych odchylka od nominalnego kalibru 6,5 mm wynosila maksymalnie 0,01mm w minusie.
W praktyce wiec m/96 z HVA mialy nominalne lufy w ktorych rzeczywisty kaliber w polach wynosil 6,49-6,50mm
Lufy przeznaczone do karabinow wyprodukowanych dla FSR przechodzily dodatkowe kontrole pod katem wykrycia beczkowatosci, krzywizny itd.
Ogolnie mozna powiedziec, ze byly to lufy "wyborowe".
W pozniejszym czasie, kiedy do produkcji wszedl CG63 to wszystkie produkowane do nich lufy Carl- Gustaf z Eskilstuny byly klasy wyborowej i wsrod nich nie bylo juz luf zbyt ciasnych jak to czesto zdarzalo sie w wojskowych lufach CG do m/96.
Lufy oczywiscie zuzywaja sie podczas strzelania.
Srednica wewnetrzna przewodu ulega powiekszeniu i powiekszenie to jest nierownomierne a do tego roznie nastepuje w roznych miejscach. Najwieksze i najszybciej postepujace zuzycie wystepuje w rejonie tuz za stozkiem przejsciowym oraz w rejonie wylotu.
Mozna ogolnie powiedziec, ze lufa w karabinach najbardziej zuzywa sie na swoich koncach.
Jesli chodzi o wylot lufy to jego zuzycie powoduje przybieranie ksztaltu lejka.
Dodatkowo ten lejek nie jest symetryczny tylko zowalizowany.
Do ochrony wylotu lufy i kontroli jego zuzycia przykladano szczegolna wage.
W epoce byly sprzedawane specjalne narzedzia pomiarowe sluzace do kontroli stopnia zuzycia wylotu luf.
I ja taki wlasnie epokowy przyrzad do luf szwedzkich Mauserow posiadam w swoim warsztacie.
Zuzycie luf w glownej postaci czyli powiekszenia kalibru i owalizacji przyczynia sie oczywiscie do zmniejszenia precyzji strzalu, mowiac ogolnie taka lufa nie trzyma juz dobrego skupienia.
Ile wytrzymywaly epokowe lufy szwedzkich Mauserow?
Z literatury wiem, ze na epokowej amunicji niektore lufy wytrzymywaly okolo 10 tysiecy strzalow a niekiedy lufy wymieniano juz po przebiegu kilku tysiecy strzalow.
Byla to kwestia indywidualna choc w bardzo duzym stopniu zalezala od tego kto dany karabin mial w rekach, w jaki sposob go eksploatowal i jak o niego dbal.
Jesli karabin znajdowal sie w rekach takiego "technicznego wieprza" to lufa jego broni mogla byc zniszczona w bardzo krotkim czasie z powodu rdzy.
Jesli chodzi o rdze, czyli najwiekszego wroga luf to w wojskowych, szwedzkich Mauserach podczas inspekcji stosowano nastepujaca klasyfikacje jej wystepowania:
1- Poczatek rdzewienia. Widoczne zmatowienia lufy bez zauwazalnych wzerow.
2- Rdza o niskim nasileniu. Male ale widoczne wzery.
3- Rdza o wiekszym nasileniu. Widoczne wzery o wiekszej glebokosci.
4- Rdza o duzym nasileniu. Glebokie wzery o wyraznie zaznaczonych brzegach.
Zgodnie ze szwedzka norma wojskowa, lufa w karabinach podlegala kasacji gdy spelniala choc jeden z ponizszych warunkow:
1- Kaliber wylotu lufy przekracza 6,56 mm
2- Owalizacja przewodu lufy wieksza niz 0,08 mm
3- Rdza lufy na poziomie 4.
4- Rozdecie lufy badz jej wieksze uszkodzenia.
Ale to wszystko co powyzej dotyczylo jedynie luf broni wojskowej.
Jesli chodzi o cywilnych strzelcow FSR to od luf ich karabinow wymagano najwyzszej mozliwej precyzji wiec oczywiscie wiazalo sie to z tym, ze te lufy byly kasowane znacznie szybciej jak w wojskowych karabinach.
O ile szybciej - tego nie sprecyzowano tak scisle jak w normach wojskowych.
Zalezalo to oczywiscie od tego czy lufa nadal "trzyma skupienia".
To co wiadomo na pewno - gdy kaliber lufy karabinow FSR przekraczal 6,53mm badz owalizacja wewnetrzna przekraczala 0,04mm to z reguly takie lufy byly juz zmieniane na nowe.
Konstrukcja wylotu luf m/96 umozliwiala latwe usuniecie poczatkowej owalizacji poprzez sfrezowanie koncowego odcinka.
W ten sposob mozna bylo wydluzyc resurs takiej lufy.
Zakladano przy tym, ze usuniety odcinek lufy nie moze byc dluzszy jak 4 mm.
Kaliber lufy i jego owalizacje, jak juz wspomnialem mierzono przy pomocy specjalnych kolkow pomiarowych.
Te przyrzady byly dostepne w sprzedazy i sporo strzelcow je prywatnie nabylo. Zwlaszcza ten, ktory sluzyl do oceny wylotu lufy.
Jesli chodzi o komplety kalibromierzy do pomiarow calych luf to zazwyczaj kazdy klub strzelecki posiadal na stanie jeden zestaw do uzytku dla wszystkich czlonkow.
Do kontroli szwedzkich luf przykladano w epoce bardzo duza uwage.
Ogolnie wiadome bylo to, ze absolutnie nie moglo dojsc do sytuacji gdy jakis mlody strzelec stracil zapal do uprawiania tego sportu z powodu tego, ze dostal do reki wyslizgany karabin, ktory nie trzymal skupienia.
Trzeba tez wspomniec o tym, ze z racji ogromnej wtedy popularnosci sportu strzeleckiego w Szwecji, wymiana luf w tych karabinach odbywala sie czesto i ceny tej uslugi byly na proporcjonalnie duzo nizszym poziomie jak to jest obecnie.
Wiec o ile jedni strzelcy cywilni o lufy bardzo dbali o tyle inni, najczesciej ci bardzej majetni przykladali do tego mniej uwagi bo je po prostu szybciej wymieniali.
Ale wrocmy do glownych bohaterow tematu, czyli moich dwoch karabinow FSR.
Dzieki mojemu koledze Sylwkowi moglem w koncu dokonac pelnej oceny tych luf.
Wiec jesli chodzi o geometryczny stan lufy w CG 63 to okazal sie on byc w zasadzie idealny.
Moj CG 63 posiada lufe o rzeczywistym kalibrze w polach - 6,51 mm
Kolek pomiarowy 6,51 przechodzi przez cala lufe pasownie i gladko, bez jakichkolwiek zahamowan i przyspieszen.
Podczas przejscia niewyczuwalne sa zadne skoki oporow.
Mowiac krotko - ta lufa pod wzgledem geometrycznym jest w stanie niemal fabrycznym, z pewnoscia ma przed soba jeszcze wiele tysiecy strzalow w dobrym skupieniu.
Natomiast jesli chodzi o HVA m/96 to sprawy maja sie tak:
Jak go kupilem to okazalo sie, ze korona jego lufy byla uderzona w jednym miejscu.
W okolicy tego miejsca nastapilo odksztalcenie metalu uniemozliwiajace wsuniecie kolka pomiarowego 6,50mm z tego epokowego narzedzia pomiarowego Normy.
Ale okazalo sie, ze po tym jak wystrzelilem z tego karabinu okolo 100 razy, pociski same wyprasowaly to zagiecie i tym samym mozliwe stalo sie uzycie tego epokowego narzedzia:
Pomiary wykazaly, ze lufa mojego HVA m/96 ma rzeczywisty kaliber w polach 6,50mm
Niestety nie jest to lufa w tak znakomitym stanie jak ta z CG63.
Ma ona juz swoje tysiace strzalow na karku i ten kalibrator posuwa sie w lufie z wyraznymi przyhamowaniami.
Na dodatek utyka on w jednym miejscu.
Probowalem przepchnac go z obu koncow lufy i utyka on caly czas w tym samym miejscu - nieco za celownikiem, patrzac od strony strzelajacego.
Kolek pomiarowy 6,49mm przechodzi zas gladko przez to zwezenie.
Wiec jest to zwezenie o jakies pol setki.
Bede musial to zniwelowac bo tego rodzaju zwezenia zle sie odbijaja zarowno na celnosci jak tez powoduja skoki cisnien w lufie.
Pocisk przechodzac przez takie zwezenie jest "splaskowany"- jak to mowia moje dzieci, w polach do wartosci bliskiej zwezenia.
Nastepnie przechodzi on dalsza czesc lufy juz z luzem w polach odpowiadajacym roznicy pomiedzy zwezeniem a wymiarem dalszej czesci lufy.
Mowiac obrazowo kolebie sie troszke w polach a dodatkowo dochodzi tam do zwiekszonych przedmuchow w miejscach luzu.
Trzeba bedzie dokladnie obejrzec to miejsce pod boroskopem, choc czesto bywa tak, ze pod boroskopem niczego tam nie widac bo taki rant, najczesciej weglowy jest wypolerowany na szklo.
Dlatego wlasnie w dobrej ocenie lufy trzeba stosowac metode kombinowana - czyli ogledziny optyczne plus pomiary mechaniczne. Tylko wtedy mozemy prawidlowo ocenic jaki jest rzeczywisty stan danej lufy.
Musze sprawic sobie jakas paste polerska i dopasowane do kalibru przecieraki.
No i nie ma rady - trzeba bedzie porzadnie te lufe wyszorowac w tym miejscu i dodatkowo spolerowac po calosci.
Akurat dobra robota na pare dni.
Choc szczerze mowiac ta lufa nawet i z tymi wadami jest celna, co pokazala podczas wszystkich moich testow.
No, na dzis tyle.
Ide do warsztatu przerabiac matryce FL na body.
Kupilem tanio uzywana RCBS do 6,5 SE.
Zamiast kombinowac z tymi niepasujacymi, akcesoryjnymi shelholderami to po prostu wykonam sobie matryce body dedykowana do m/96.
Ta do m/96 bedzie ustawiona i zablokowana na format headspace lusek 44,96mm a ta ktora mam gotowa do CG63 jest juz zablokowana na 44,98 mm.
A na koniec tradycyjnie - kilka epokowych fotografii cywilnych strzelcow FSR.
